Các nhà nghiên cứu tại Đại học Oxford và Viện nghiên
cứu nông nghiệp Thụy Sĩ, Agroscope, vừa tạo ra cơ sở dữ liệu toàn diện nhất về
tác động môi trường của gần 40.000 trang trại và 1.600 nhà máy chế biến, các
loại bao bì và nhà bán lẻ. Điều này cho phép họ đánh giá các hoạt động sản xuất
và địa lý khác nhau dẫn đến các tác động môi trường khác nhau như thế nào đối
với 40 loại thực phẩm chính.
Họ đã tìm thấy những khác biệt lớn về tác động môi
trường giữa các nhà sản xuất cùng một sản phẩm. Các nhà sản xuất thịt bò có ảnh
hưởng lớn tạo ra tương đương 105kg CO2 và sử dụng 370m2 đất trên 100 gram
protein, lớn hơn 12 lần và 50 lần so với các nhà sản xuất thịt bò có ít ảnh
hưởng. Các nhà sản xuất thịt bò có ít ảnh hưởng sử dụng đất nhiều gấp 36 lần và
tạo ra lượng phát thải nhiều hơn 6 lần so với đậu Hà Lan.
Nuôi trồng thủy sản, được cho là tạo ra lượng phát
thải tương đối ít, có thể phát ra nhiều khí mê-tan hơn và tạo ra nhiều khí nhà
kính hơn so với thịt bò trên 1 kg trọng lượng. Ví dụ, một lít bia có thể tạo ra
lượng khí thải nhiều gấp 3 lần và sử dụng đất gấp 4 lần so với loại khác. Sự
thay đổi về tác động này được quan sát trên tất cả năm chỉ số mà họ đánh giá,
bao gồm sử dụng nước, phú dưỡng và axit hóa.
"Hai thứ trông giống nhau trong các cửa hàng có thể
có những tác động rất khác nhau trên hành tinh. Chúng ta hiện không biết điều
này khi chúng ta đưa ra lựa chọn về những gì cần ăn. Hơn nữa, sự khác biệt này
chưa được nhận biết đầy đủ trong các chiến lược và chính sách nhằm mục đích giảm
ảnh hưởng từ người nông dân," Joseph Poore, một nhà nghiên cứu cho biết.
Một số ít các nhà sản xuất tạo ra nhiều ảnh hưởng.
Chỉ 15% sản lượng thịt bò đã tạo ra tương đương 1,3 tỷ tấn CO2 và sử dụng gần
950 triệu ha đất. Trên tất cả các sản phẩm, 25% nhà sản xuất đóng góp trung bình
53% tác động môi trường của mỗi sản phẩm. Sự biến đổi và chênh lệch này làm nổi
bật tiềm năng giảm tác động và nâng cao năng suất trong hệ thống thực phẩm.
Joseph Poore cho bei61t: "Sản xuất lương thực tạo ra
gánh nặng môi trường to lớn, nhưng đây không phải là hậu quả cần thiết cho nhu
cầu của chúng ta. Chúng có thể giảm đáng kể bằng cách thay đổi cách chúng ta sản
xuất và những gì chúng ta tiêu thụ."
"Một trong những thách thức chính là tìm ra các giải
pháp hiệu quả cho hàng triệu nhà sản xuất đa dạng trong nông nghiệp."
Đối với các nhà sản xuất, các nhà nghiên cứu trình
bày bằng chứng ủng hộ việc sử dụng công nghệ mới. Công nghệ này thường hoạt động
trên các thiết bị di động, lấy thông tin về đầu vào, đầu ra, khí hậu và đất, để
định lượng các tác động môi trường. Công nghệ này sau đó đưa ra các khuyến nghị
về cách giảm các tác động này và tăng năng suất.
Tuy nhiên, các nhà sản xuất có giới hạn về việc họ
có thể giảm tác động của chúng đến mức nào. Cụ thể, các nhà nghiên cứu nhận thấy
rằng sự khác biệt trong hệ thống thực phẩm không chuyển thành các sản phẩm động
vật có ít ảnh hưởng so với các sản phẩm thực vật tương đương. Ví dụ, sữa bò có
tác động thấp (10 phần trăm) sử dụng gần gấp hai lần diện tích đất và tạo ra gần
gấp đôi lượng phát thải so với một lít sữa đậu nành trung bình.
Do đó, thay đổi chế độ ăn uống mang lại lợi ích môi
trường lớn hơn việc mua thịt hoặc sữa bền vững.
Hơn nữa, nếu không có những thay đổi lớn về công
nghệ mà nhắm đích các sản phẩm động vật một cách không cân xứng, thì các nhà
nghiên cứu cho thấy chế độ ăn không có sản phẩm động vật có khả năng đem lại lợi
ích môi trường cao hơn so với việc thay đổi cách sản xuất cả hiện nay và tương
lai.
Cụ thể, chế độ ăn dựa trên thực vật làm giảm lượng
khí thải thực phẩm tới 73% tùy theo nơi bạn sinh sống. Đáng kinh ngạc là, đất
nông nghiệp toàn cầu cũng sẽ giảm ~gần 3,1 tỷ ha (76%). Joseph Poore cho biết: "Điều
này sẽ giảm bớt áp lực lên các khu rừng nhiệt đới trên thế giới và đưa đất đai
trở lại với thiên nhiên".
Các nhà nghiên cứu cho thấy rằng chúng ta có thể tận
dụng lợi thế của các tác động môi trường biến đổi để tiếp cận kịch bản thứ hai.
Giảm mức tiêu thụ sản phẩm động vật xuống 50% bằng cách tránh các nhà sản xuất
có ảnh hưởng cao nhất đạt đến 73% các kịch bản giảm phát thải GHG trước đó. Hơn
nữa, giảm tiêu thụ các sản phẩm tùy ý (dầu, rượu, đường và chất kích thích) 20%
bằng cách tránh các nhà sản xuất có tác động cao làm giảm lượng phát thải khí
nhà kính của các sản phẩm này tới 43%.
Điều này tạo ra một hiệu ứng cấp số nhân, trong đó
những thay đổi hành vi nhỏ có tác dụng lớn đối với môi trường.
Thanh Vân (Eurekalert)