Các nhà nghiên cứu vừa phát hiện
ra các tổ mối cái sinh sản vô tính không hề có mối đực (Ảnh: smuayc/Depositphotos)Không
giống các loài côn trùng sống theo đàn khác như kiến và ong vốn cơ
bản hoàn toàn là con cái, mối thường có hỗn hợp 2 giới tính. Trên
cùng của chuỗi là muối chúa và muối vua luôn bận bịu sản xuất hàng
ngàn mối thợ tạo nên quần thể. Nhưng thật thú vị là cách đây vài năm,
một nghiên cứu phát hiện ra rằng trong khi mối thợ được sinh ra từ sự
kết hợp của 2 mối đứng đầu thì mối chúa cũng không cần mối vua và
tự sinh ra mối chúa mới bằng vô tính.
Nhưng
mức độ sinh sản vô tính ở loài mối vẫn chưa được tìm hiểu. Trong nghiên
cứu mới, các nhà nghiên cứu đã kiểm tra 10 quần thể loài mối Nhật Bản được gọi
là Glyptotermes nakajimai và rất ngạc nhiên khi thấy rằng 6 trong số các tổ
này được tạo thành hoàn toàn từ những con cái sinh sản vô tính.
Kiểm
tra kỹ hơn, nhóm nghiên cứu phát hiện ra rằng đây không chỉ là một trường hợp
ảnh hưởng kéo dài của con đực. Mối chúa của các tổ này không có tinh trùng
được giữ lại từ những cuộc gặp gỡ trước đó và trứng của chúng không được thụ
tinh. Quan trọng hơn, tỉ lệ nở của trứng không thụ tinh này không thua kém so
với trứng thụ tinh ở các quần thể hỗn hợp giới tính, đặt ra câu hỏi về mục
đích phục vụ của nam giới trong các cộng đồng này là gì.
“Kết
quả này chứng tỏ con đực không cần thiết cho việc duy trì các xã hội động vật
mà trước đây chúng đóng một vai trò xã hội tích cực”, tác giả của nghiên cứu
Nathan Lo cho biết.
Các
nhà nghiên cứu nói rằng câu lạc bộ “toàn cái” này có thể là một sự thích nghi
tiến hóa. Ngay cả các loài sinh sản qua giao phối thi thoảng vẫn sinh ra con
non từ trứng không được thụ tinh và điều này có thể dẫn đến các quần thể vô tính
theo thời gian. Nhóm nghiên cứu đã có thể truy lại lịch sử di truyền của các
quần thể vô tính này về đến 14 triệu năm trước khi chúng phân chia lần cuối
từ các loài giao phối.
Trong
khi hầu hết chúng ta sẽ cần một lí do khá tốt để từ bỏ tình dục thì theo các
nhà nghiên cứu, kiêng cử đã giúp các quần thể này thích nghi với môi trường
mới tốt hơn. Chúng dường như cũng việc bảo vệ tổ hiệu quả hơn với kích thước
đầu đồng đều hơn và ít quân lính hơn so với các nhóm khác. Và hơn nữa, với "mỡ"
bị cắt bớt, các quần thể có thể phát tán tốt hơn.
“Tất
cả mọi thứ khác đều bình đẳng, các quần thể vô tính sinh trưởng gấp đô tỉ
lệ của quần thể giao phối vì chỉ có con cái mới làm nhiệm vụ sinh sản.
Tốc độ tăng trưởng cao của các tổ này làm cho các quần thể dễ dàng hơn trong
việc chinh phục các môi trường mới”, Lo cho biết thêm.
Mối
không phải là loài duy nhất tránh quan hệ tình dục. Trong những năm gần đây,
các nghiên cứu đã xem xét dạng hành vi này ở giun ký sinh, rồng lửa, gián,
tôm càng và cá mập báo – và trên bảng so sánh, các sinh vật kiêng quan hệ
luôn sống tốt hơn so với các loài giao phối khác.
LH
(New Atlas)