Ở người lớn, da chiếm khoảng 16%
tổng khối lượng cơ thể và chiếm diện tích bề mặt khoảng 2 mét vuông.
Làn da có độ dày và kết cấu khác
nhau của ở những bộ phận khác nhau trên cơ thể. Chẳng hạn, da mỏng như giấy ở
vùng dưới mắt và da dày ở lòng bàn chân và lòng bàn tay.
Ba lớp mô
Da người gồm 3 lớp mô: biểu bì,
trung bì và hạ bì.
Biểu bì
Biểu bì là lớp da trên cùng có
thể nhìn thấy được và luôn được thay mới bởi vì tế bào da chết bong rụng hằng
ngày. Chức năng chính của lớp biểu bì gồm:
-
Hình
thành tế bào da mới:
Các tế bào da mới hình thành ở lớp đáy của biểu bì. Khi những tế bào mới
được hình thành, những tế bào này mất khoảng một tháng để đến được lớp trên
cùng của biểu bì. Các tế bào mới sẽ thay thế các tế bào cũ trên bề mặt da,
đây là những tế bào chết và liên tục bong ra.
-
Đem
lại sắc tố cho da:
Lớp biểu bì chứa các tế bào biểu bì tạo hắc tố, đây là những tế bào sản sinh
melanin – sắc tố tạo màu da. Melanin cũng chịu trách nhiệm cho những vết rám
nắng và tàn nhang.
-
Bảo vệ
da:
Keratin, một protein do tế bào tạo ra được tìm thấy ở lớp biểu bì, cho làn
da sự dẻo dai và độ chắc khỏe, và bảo vệ da không bị khô.
Trung bì
Trung bì là lớp da ở giữa nằm
phía dưới lớp biểu bì. Đây là lớp da dày nhất và chứa dây thần kinh và mạch máu.
Lớp trung bì còn chứa các tuyến mồ hôi, tuyến dầu và các nang lông. Lớp trung bì
cho làn da độ đàn hồi và săn chắc. Lớp da này có cấu tạo phần lớn là một loại
protein được gọi là collagen, làm cho làn da săn chắc.
Theo Thư viện Y học Quốc gia,
vai trò của lớp trung bì bao gồm:
-
Cảm
nhận đau nhức và các đụng chạm:
Phần cuối dây thần kinh ở lớp trung bì có chứa các cơ quan thụ cảm truyền
các cảm giác đến bộ não, như đau nhức, sức nặng, các đụng chạm, ngứa và
nhiệt độ.
-
Tiết
mồ hôi và dầu:
Các tuyến mồ hôi giúp làm mát cơ thể, và các tuyến bã nhờn
tạo dầu giúp giữ ẩm và giữ da mềm mại.
-
Mọc
lông: Các
nang lông được tìm thấy ở lớp trung bì làm mọc tóc trên đầu, mọc lông trên
mặt và cơ thể. Tóc và lông còn giúp kiểm soát nhiệt độ cơ thể và bảo vệ cơ
thể khỏi bị thương.
-
Đưa
máu đến da:
Các mạch máu ở lớp trung bì nuôi dưỡng làn da và giúp kiểm soát nhiệt độ cơ
thể. Khi da quá nóng, các mạch máu giãn nở để tỏa nhiệt từ bề mặt da, còn
khi nóng thì các mạch máu co khít lại để giữ nhiệt cho cơ thể.
-
Chống
nhiễm bệnh:
Mạch bạch huyết nằm ở lớp trung bì. Các mạch này rút chất lỏng từ các mô và
là một thành phần quan trọng của hệ miễn dịch. Mạch bạch huyết giúp ngăn
ngừa các bệnh lây nhiễm và các chất có hại khác.
Hạ bì
Hạ bì – còn được gọi là lớp mỡ
dưới da – là lớp da sâu nhất. Lớp da này có cấu tạo phần lớn là mô mỡ, giúp cách
ly cơ thể khỏi sự nóng và lạnh. Lớp hạ bì còn đóng vai trò là nơi tích trữ năng
lượng cho lớp mỡ. Lớp mỡ này làm miếng đệm lót cho các cơ quan bên trong cũng
như cho cơ và xương, và bảo vệ cơ thể khỏi chấn thương.
Các bệnh thường gặp về da
Bác sĩ da liễu là những bác sĩ
chuyên điều trị các bệnh, chứng rối loạn và tổn thương da, lông, tóc và móng. Họ
điều trị các bệnh thường gặp như mụn trứng cá và mụn cóc; các bệnh về da mãn
tính như chàm và vảy nến; và những bệnh nghiêm trọng hơn như ung thư da.
Mụn cóc và nốt ruồi
Mụn cóc là những khối u lành (không
phải ung thư) ở da do virut papilloma ở người gây ra. Mụn thường xảy ra ở bàn
tay và bàn chân. Thỉnh thoảng, sẽ thấy những đốm đen li ti ở mụn cóc.
“Đây là những mạch máu bị tắc
nghẽn, những mạch máu này thường hay xảy ra khi bị nhiễm virut papilloma”, tiến
sĩ Charles E. Crutchfield, giáo sư da liễu đến từ Trường Đại học Minnesota cho
biết.
Cách điều trị mụn cóc hay nhất
là làm tấy nhẹ những khối u da này – thường bằng cách làm lạnh những khối u này,
bôi lên một loại hóa chất như axit salicylic hoặc sử dụng tia laze – vì thế, hệ
miễn dịch có thể nhận ra và loại trừ bệnh nhiễm virut này.
Mụn trứng cá và bệnh chàm
Mụn trứng cá là một chứng rối
loạn tuyến lông và tuyến dầu, là một trong những bệnh về da thường gặp nhất.
Mụn trứng cá xảy ra khi nang
lông bít lại do dầu và các tế bào da chết gây ra. Biểu hiện của căn bệnh này là
những vết sưng đỏ và mụn trên mặt, cổ và lưng. Phương pháp điều trị mụn trứng cá
bao gồm các sản phẩm vitamin A (các sản phẩm chứa retinol ngăn chặn bít nang
lông), axit salicylic (se lỗ chân lông), benzoyl peroxide (giảm vi khuẩn) và
kháng sinh (giảm viêm).
Ung thư da
Ung thư da là một khối u bất
thường của các tế bào da, và loại thường gặp nhất là ung thư biểu mô tế bào đáy.
Hơn 4 triệu ca ung thư biểu mô tế bào đáy được chẩn đoán ở Hoa Kỳ mỗi năm. Loại
ung thư này làm da ửng đỏ, hồng hoặc có màu trắng ngọc trai, và thường xuất hiện
ở vùng mặt, tai hoặc cổ bị tiếp xúc với mặt trời. Căn bệnh này hiếm khi lan sang
các bộ phận khác trên cơ thể nhưng có thể rất rắc rối nếu không được chữa trị.
Loại ung thư da phổ biến thứ hai
là ung thư tế bào vảy. Căn bệnh này có thể làm xuất hiện những cục u màu trắng
hoặc hồng, những miếng vảy ráp hoặc bị lở loét không lành.
Bệnh ung thư da nghiêm trọng
nhất là ung thư hắc tố. Bệnh ung thư này bắt đầu ở những tế bào tạo sắc tố của
làn da, và mặc dù là dạng ung thư da hiếm gặp nhất nhưng là căn bệnh ung thư da
gây tử vong nhiều nhất.
AT (Live Science)