Ca-cao là một loại cây trồng có
ý nghĩa về mặt văn hóa ở vùng Trung bộ Châu Mỹ trước khi Columbus đến Châu Mỹ,
đây là một vùng văn hóa và lịch sử ở Bắc Mỹ, kéo dài khoảng chừng từ miền Trung
Mexico qua Belize, Guatemala, El Salvador, Honduras, Nicaragua và Bắc Costa
Rica.
Hạt ca-cao vừa được dùng làm
tiền tệ, vừa làm các nước uống sô-cô-la được tiêu thụ ở các buổi yến tiệc và hội
hè.
Bằng chứng khảo cổ về việc sử
dụng ca-cao, quay ngược lại cách đây 3.900 năm, cây ca-cao lần đầu tiên được
thuần dưỡng ở Trung Mỹ.
Tuy nhiên, nghiên cứu bộ gen cho
thấy rằng tính đa dạng lớn nhất của ca-cao là ở khu vực thượng lưu Amazon nằm ở
phía tây bắc của Nam Mỹ, điều này cho thấy khu vực này chính trung tâm nguồn gốc
của ca-cao.
“Nghiên cứu của chúng tôi cho
thấy rằng người dân ở khúc trên của lưu vực Amazon đang thu hoạch và tiêu thụ
loại ca-cao có thể có họ hàng gần với loại ca-cao sau này được sử dụng ở Mexico
– và họ đã làm điều này từ 1.500 năm trước”, giáo sư Michael Blake đến từ Trường
Đại học Anh quốc cho biết.
“Họ cũng đã làm như vậy bằng
cách sử dụng loại đồ gốm tinh xảo có trước các loại đồ gồm được tìm thấy ở Trung
Mỹ và Mexico.”
“Điều này cho thấy rằng việc sử
dụng ca-cao, có thể làm thức uống, là việc gì đó được mọi người ưa chuộng và lan
rộng về phía bắc.”
Đối với nghiên cứu này, giáo sư
Blake và các đồng tác giả đã nghiên cứu các đồ gốm từ vùng Santa Ana-La Florida
ở Ecuador, đây là khu vục được biết đầu tiên về văn hóa Mayo-Chinchipe, khu vực
này bị chiếm giữ cách đây ít nhất 5.450 năm.
Họ đã sử dụng 3 nguồn bằng chứng
để chứng minh rằng văn hóa Mayo-Chinchipe đã sử dụng ca-cao cách đây từ
2.100-5.300 năm.
“Bằng chứng về việc sử dụng ca-cao
được tìm thấy bằng cách phân tích đặc điểm hạt tinh bột của giống ca-cao
Theobroma, các vết tích của theobromine – đây là một hợp chất sinh hóa dùng
làm chín hạt ca-cao, và DNA ca-cao cổ xưa được tìm thấy ở các bình gốm, trong đó
một số bình có niên đại hơn 5.300 năm”, đồng tác giả Claire Lanaud cho biết.
Các kết quả nghiên cứu cho thấy
rằng người Mayo-Chinchipe đã thuần dưỡng cây ca-cao ít nhất 1.500 năm trước khi
cây trồng này được sử dụng ở Trung Mỹ.
Tác giả nghiên cứu Sonia
Zarrillo đến từ Trường Đại học Calgary phát biểu: “Lần đầu tiên có ba nguồn bằng
chứng khảo cổ đã cung cấp tài liệu về sự có mặt của ca-cao cổ ở Châu Mỹ, gồm hạt
tinh bột, các dấu chỉ sinh hóa và các chuỗi DNA cổ”.
“Ba phương pháp này kết hợp lại
để xác định rõ ràng một loại cây vô cùng khó tìm thấy dấu vết trong di tích khảo
cổ bởi vì hạt và những phần khác của cây ca-cao phân hóa nhanh ở các môi trường
nhiệt đới nóng và ẩm thấp”.
Nghiên cứu này xuất hiện trên
Tạp chí Nature Ecology & Evolution.
AT (Sci-News)