(Ảnh: Physorg)
Tại sao sau đó những con chim dễ chịu này đôi khi bỏ
lối sống hợp tác và thay vào đó gửi trứng vào tổ bên ngoài “nhóm xã” – hay nói
nôm na là sống ký sinh, với hy vọng rằng những con cái khác sẽ nuôi con của
chúng như con ruột?
Trong một bài báo được công bố trực tuyến trên tạp
chí Nature, các nhà nghiên cứu của Princeton cho thấy những con chim cu gáy (Crotophaga
Major) hoạt động tập thể trong hầu hết các phần nhưng có thể trở thành “phần tử
xấu” sau khi tổ của chúng bị phá hủy. Chúng bắt đầu mùa sinh sản, đặt tất cả
trứng vào một giỏ, nhưng nếu động vật ăn thịt can thiệp, chim sẽ chuyển sang
chiến lược rải trứng xung quanh trong các tổ khác.
"Khi những con cái khác nhau trong quần thể có các
cách sinh sản khác nhauđiều này đặt ra một câu đố tiến hóa. Chúng tôi tự hỏi tại
sao một số con cái đẻ trứng vào tổ của các nhóm khác, trong khi những con cái
khác không bao giờ làm như vậy", Christina Riehl, phó giáo sư sinh thái học và
sinh học tiến hóa nhận xét.
"Chúng tôi thấy chiến lược “ký sinh” là một lựa chọn
thứ hai. Như thể những con chim nói, 'Nếu nỗ lực hợp tác của chúng tôi thất bại,
thì chúng tôi sẽ có tùy chọn B."
Nhóm nghiên cứu kết luận rằng hai phương thức sinh
sản có thể cùng tồn tại trong quần thể vì phương thức hỗn hợp đầu tiên là hợp
tác và sau đó “ký sinh” mang lại số lượng con giống nhiều như cách thức hợp tác
thuần túy. Nếu cái này hay cái kia rõ ràng tốt hơn, thì tất cả các loài chim rất
có thể sẽ áp dụng chiến lược thành công nhất.
Chim cu gáy lớn là một trong số ít các loài chim
trong đó các con cái không liên quan đến nhau cùng nuôi chim con một cách cộng
đồng. Ngược lại, việc ký sinh xã hội khá phổ biến, được tìm thấy ở hơn 250 loài
chim.
Để tìm hiểu lý do tại sao chim cu gáy lớn hợp tác
bình thường với việc ký sinh, các nhà khoa học đã quan sát những con chim và
hành vi làm tổ của chúng trong khoảng thời gian 11 năm tại Đài tưởng niệm thiên
nhiên Barro Colorado ở Panama. Những con chim xây tổ trong các nhánh nhô ra kênh
đào Panama, đòi hỏi các nhà nghiên cứu phải đến tổ bằng thuyền.
Các nhà nghiên cứu nhận thấy dưới sự đe dọa liên tục
từ những kẻ săn mồi như rắn và khỉ, gần như tất cả các loài cu gáy lớn bắt đầu
mùa sinh sản trong các nhóm xã.
Tuy nhiên, ký sinh xã hội cũng phổ biến, các nhà
nghiên cứu nhận thấy, với khoảng 25 phần trăm tổ được ký sinh bởi một con mái
không phải là thành viên của nhóm.
Nhóm nghiên cứu phát hiện ra rằng những con cái có
tổ bị phá hủy bởi những kẻ săn mồi ngay từ đầu trong chu kỳ làm tổ rất có khả
năng đẻ ký sinh, điển hình là trong những tổ gần với tổ thất bại của chính chúng.
Các nhà nghiên cứu cũng hỏi liệu việc chuyển đổi
giữa mùa từ làm tổ tập thể sang ký sinh xã hội có thực sự dẫn đến nhiều con cái
hơn không.
Mặc dù đẻ càng nhiều trứng càng tốt nghe có vẻ là
một chiến lược tốt, nhưng việc ký sinh xã hội có những hạn chế. Trứng có xu
hướng nhỏ hơn một chút và do đó ít có khả năng phát triển mạnh. Và do nguy cơ bị
phát hiện, nên những quả trứng này có cơ hội sống sót thấp hơn đến giai đoạn mà
chim con rời khỏi tổ.
Ngược lại, con cái hợp tác đẻ ít trứng hơn nhưng
chúng nỗ lực nhiều hơn để chăm sóc, vì vậy nhiều chim con sống sót và rời tổ.
Nhóm nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng những con cái
giống nhau chuyển sang ký sinh sau sự thất bại của tổ chúng năm này qua năm khác.
Nghiên cứu đang diễn ra theo dõi khoảng 40 đến 60 tổ
mỗi năm. Nhìn chung, với kết quả hiện tại, nhóm nghiên cứu đã nghiên cứu dữ liệu
di truyền từ 1.776 trứng được đẻ bởi 210 con cái trong 240 tổ từ 2007 đến 2017.
Mỗi năm, nhóm bắt đầu mùa sinh sản vào tháng 6 bằng
cách tìm kiếm tổ trong thảm thực vật dọc theo bờ biển. Các nhà nghiên cứu kiểm
tra tổ hàng ngày, quét từng quả trứng mới để thu thập tế bào và máu còn lại trên
quả trứng với mục tiêu sử dụng di truyền để xác định mẹ của mỗi quả trứng. Họ
cân và đo từng quả trứng, và thu thập máu từ chim con để xác nhận nguồn gốc của
chúng.
Thanh Vân (Eurekalert)